7 must do’s in Schotland
Schotland is een geweldige reisbestemming. Het land van glens, lochs en whisky heeft zoveel te bieden dat je niet alles in één reis kan bezoeken en verkennen. Naast de klassieke stops in Edinburgh, Loch Ness en Glencoe zijn er talrijke niet te missen ervaringen die aan je bezoek meer kleur geven. Hier zijn enkele van mijn favorieten op een rijtje.
Must do 1: een tartan weverij bezoeken
Wat is tartan?
Tartan is de stof in ruitjespatroon waarvan kilts gemaakt zijn. Tartan is synoniem met de Schotse Hooglanden, maar de stof werd al gedragen door de Oude Kelten en andere Europese volkeren ten tijde van de Romeinen. Na de mislukte Jacobite Uprising van 1745 werden alle symbolen van de Schotse nationale identiteit verboden, inclusief de tartan.
Tartan patronen worden sterk geassocieerd met clans, families en verenigingen maar dat is een recent fenomeen. Vóór de 19de eeuw werden de kleuren bepaald door de natuurlijke kleurstoffen die lokaal beschikbaar waren. De tartans waren dus eerder gebonden aan een regio. In het midden van de 19de eeuw kwam er onder invloed van koningin Victoria en prins Albert van Saksen-Coburg en Gotha een heropleving van het Schotse nationalisme waarbij een nieuwe interesse in de cultuur en de kledij van de Hooglanden ontstond.
Lochcarron
Een bezoek aan Edinburgh brengt je onvermijdelijk langs talrijke souvenirshops die goedkope tartan sjaals en kledij aanprijzen, maar voor de mooiste tartanstoffen moet je bij het huis Lochcarron zijn.
Lochcarron is ‘s wereld toonaangevende fabrikant van tartan. De weverij heeft meer dan 700 designs in portfolio en werkt met modehuizen zoals Chanel en Burberry. Je kan de weverij bezoeken en voor jezelf zien hoe de horizontale en verticale banden gekleurde wol ineen geweven worden. Wil je graag je eigen tartan hebben? Dat kan. Bij Lochcarron staan experten klaar om je fantasie om te zetten in een mooi ruitjespatroon. Je kan ook sjaals en kledingstukken op maat laten maken met de tartan van je keuze. De weverij met bijbehorende winkel ligt in Selkirk, op 60 km ten zuiden van Edinburgh. Je kan ook terecht in Lochcarron Heritage Shop in Wester Ross, gelegen in de Hooglanden langs de North Coast 500 route.
Must do 2: een leerlooierij van schapenvachten bezoeken
Toen de landgoederen in de Highlands op het einde van de 19de eeuw de omschakeling maakten van akkerbouw naar schapenteelt, betekende dat het begin van de grote Ontruiming van de Hooglanden. In het jaar 1792, het Jaar van het Schaap, was er een ware volksverhuizing van Highlanders naar Canada en de Verenigde Staten. De Highlands liepen letterlijk leeg en tot op de dag van vandaag zijn er meer schapen dan mensen in de Schotse Hooglanden.
Skyeskyns
Clive en Lydia Hartwell, schapenkwekers op het eiland Skye, waren geschokt toen ze vernamen dat schapenhuiden rechtstreeks van het slachthuis op de lokale stortplaats belanden. Ze zochten naar een manier om duurzaam om te gaan met de vachten en stichtten in 1983 Skyeskyns, tegenwoordig de enige overblijvende wol- en leerlooierij in Schotland.
Fast forward 40 jaar. Dochter Jess runt de familiezaak die intussen alom bekend staat voor hoogwaardige, artisanale schapenvellen, lederwaren en wollen artikelen.
We bezoeken het kleine atelier waar de vachten nog volledig met de hand bewerkt worden. Tijdens de gratis rondleiding leren we alles over het looiproces dat per vacht 3 weken duurt. We zien de balk en peddels, het pekelbad, de rekken en de granieten polijststeen van Ailsa Craig, en we voelen hoe de diverse stappen van het looien het schapenvel omtoveren van een ruwe naar een zachte, met de hand gekamde vacht.
Daarna is het tijd om de showroom te bezoeken. We leren nog meer over de verschillende schapenrassen en kiezen een schapenvel van de lokale Hebriden dat we nog voor jaren thuis zullen koesteren.
Skyeskyns heeft naast het atelier met showroom ook nog een stijlvolle boetiek in het stadje Portree.
Must do 3: een keramiekatelier bezoeken
De Schotse Hooglanden zijn met hun rust en overweldigende natuur de ideale plek om je creativiteit de vrije loop te laten. Het is niet verwonderlijk dat je zelfs langs de meest verlaten wegen studio’s vindt van schilders, wevers, pottenbakkers, fotografen en juweliers. Tijdens ons verblijf op het eiland Skye genieten we in Edinbane Lodge van verfijnde gerechten die gepresenteerd zijn op borden van de pottenbakker naast de deur. We besluiten er een kijkje te nemen.
Edinbane Pottery
Stuart en Julie zijn de bezielers van Edinbane Pottery. Ze vervaardigen er sinds 1971 handgemaakt aardewerk, tafelgerei en individuele stukken keramiek. In de verschillende collecties komt telkens een thema uit de natuur naar voren. In de collectie Blue Waves zie je de altijd veranderende kleuren van de zee. In de populaire Ebb and Flow serie ontdek je de nachtelijke hemel, glooiende landschappen en diepe lochs. Je ziet de pottenbakkers ter plaatse aan het werk en in de galerij vind je beslist een mooi stuk aardewerk als souvenir. Kwam je met het vliegtuig naar Schotland? Geen nood. Edinbane Pottery verzendt met plezier je favoriete stuk naar je thuis.
Must do 4: de Kelpies bewonderen
Op de weg van Stirling naar Edinburgh kom je langs twee 30 m hoge, stalen constructies in de vorm van paardenkoppen. Dit zijn de Kelpies, het meesterwerk van wereldberoemd Schots kunstenaar Andy Scott. De verbluffende structuren zijn een ode aan de lokale geschiedenis en de verloren industrieën van het moderne Schotland. De beelden zijn gemodelleerd naar Baron en Duke, twee levensechte Clydesdale paarden.
Clydesdale paarden
Clydesdale paarden waren in het begin van de 20ste eeuw de krachtpatsers van de boerderijen en de ontluikende industrieën. Het inheemse Schotse ras stond bekend om zijn kracht en uithoudingsvermogen. De paarden werden ingezet om de velden te ploegen, karren te trekken, goederen te leveren en zelfs boten te trekken over het Forth and Clyde Canal. Door de verdere industrialisering verdween het gebruik van paard en kar, maar de Clydesdale paarden worden in de streek van Falkirk nog steeds in ere gehouden.
Kelpies
Het immense metalen kunstwerk is gekend als de Kelpies en verwijst naar de Schotse geschiedenis en folklore. Kelpies zijn mythische schepsels die in het water leven en van gedaante kunnen verwisselen. Ze nemen meestal de vorm aan van een paard en nemen hun ruiter mee naar de diepten van rivieren en lochs waar hem een wisse dood wacht. Nessie, het Loch Ness monster, is het bekendste voorbeeld van een kelpie.
Must do 5: Een distilleerderij bezoeken
Whisky is al eeuwenlang de nationale drank van Schotland. Whisky vindt zijn oorsprong bij de Oude Kelten die een pittig drankje distilleerden dat ze levenswater noemden. Later, tijdens de Middeleeuwen, installeerden de paters in de abdijen de nodige apparatuur om een eigen whisky te distilleren. Door de taxatie van whisky in de 17de eeuw gingen de meeste stokerijen underground. Dankzij deregulering en aanpassingen in de belastingwet in de 19de eeuw hernam de legale productie en dat kwam de kwaliteit van whisky ten goede. Het proces werd verder geperfectioneerd en de whisky kreeg zachtere aroma’s.
Waar je ook reist in Schotland, je komt zeker en vast een distilleerderij tegen. Schotland heeft meer dan 100 distilleerderijen en die zijn verspreid over 5 regio’s. Speyside en Highlands nemen met 80 distilleerderijen het leeuwendeel voor zich. Verder zijn er nog de regio’s Lowlands, Islay en Campbeltown.
Tijdens je bezoek aan een distilleerderij leer je alles over whisky: de geschiedenis, het productieproces, de verschillende types en natuurlijk ook de smaak. Een bezoek aan een whiskydistilleerderij is niet anders dan aan een champagnehuis. Na de rondleiding volgt een proeverij en daarna kan je de gouden drank ter plaatse kopen.
Wij bezochten de Talisker distilleerderij op het eiland Skye en Springfield op het schiereiland Kintyre. Springfield is één van de 3 distilleerderijen van de regio Campeltown en is uniek in verschillende opzichten. In mijn blog over Kintyre vertel ik je er alles over.
Voordat je een bezoek brengt aan een distilleerderij is het aangeraden om je plaats in de rondleiding online te reserveren.
Must do 6: eilandhoppen
De Hebrideneilanden langs de westkust van Schotland bezoeken is een absolute must. Ze hebben een rijke geschiedenis, een adembenemende natuur en een hartelijke bevolking. Ze zijn daarbij ook gemakkelijk te bereiken. De Caledonian MacBrayne Ferry is de levenslijn naar de eilanden. Vanuit Oban vaart de ferry naar bijna alle eilanden maar er zijn ook verbindingen tussen de eilanden. Reserveer tijdig want de beschikbaarheid voor wagens is soms beperkt.
De bekendste eilanden
Mull
Het schaars bevolkte Mull is bijna onaangeroerd door de moderne beschaving. De natuur is er prachtig en de cheddar heerlijk.
Iona
Het kleine Iona is in de eerste plaats een bedevaartsoord. Het is de geboorteplaats van het christendom in Schotland en de plaats waar Sint Columba zijn abdij stichtte.
Jura
Het eiland van de herten is dun bevolkt, heeft een schitterende natuur en ook een whisky stokerij.
Arran
Arran is Schotland in miniatuur en een bestemming voor foodies. Het prachtige eiland heeft daarbij een distilleerderij, Lochranza, die een uitstekende single malt produceert. Reis terug in de tijd en bezoek de staande stenen van Machrie Moor die dateren uit 3500 BC.
Islay
Het paradijselijke Islay is whisky heaven. Hier vind je de typische turfachtige single malts die door de 9 distilleerderijen gestookt worden. Islay heeft ook een overweldigende natuur en de bevolking leeft er nog zeer traditioneel.
Skye
Als je maar één eiland kan bezoeken, kies dan Skye. Het grote eiland met zijn woeste natuur en kale bergen is een mekka voor wandelaars. Er zijn kastelen, kleine en gezellige vissershavens en je kan er fantastisch lekker eten.
Must do 7: haggis eten
Haggis is het nationale gerecht van Schotland. Velen huiveren bij het idee om haggis te eten. Het is een soort pudding gemaakt met orgaanvlees van schapen en lammeren en niet onmiddellijk je eerste keuze tijdens een avondje uit. Vroeger werd haggis klaargemaakt in de blaas van een schaap maar dat is nu niet meer het geval. Er worden tegenwoordig zelfs vegetarisch versies van haggis gemaakt.
Als foodie en blogger kon ik Schotland niet verlaten zonder haggis te proeven. Haggis, neeps and tatties is het meest traditionele gerecht met haggis. De pudding is hier geserveerd met een puree van pastinaak en aardappelen. Ik was iets voorzichtiger in mijn keuze en at haggis kroketjes. De typisch Schotse hapjes zijn een perfecte eerste kennismaking met haggis.
Enkele van de beste adressen voor haggis in Edinburgh zijn The Haggis Box, The Witchery en The Arcade Haggis and Whisky House.
