Road trip door Namibië: de Kalahari woestijn
Een roadtrip door Namibië brengt ons naar de dieprode, zanderige savanne van de Kalahari. We spotten Afrikaans wild, ontmoeten leden van de San en verblijven in een charmante game ranch.
De Kalahari, een uitgestrekte halfwoestijn
De Kalahari is een enorm gebied dat zich uitstrekt als een halfwoestijn over grote delen van Botswana, Zuid-Afrika en Namibië met uitlopers naar Zimbabwe en Angola. Het landschap van de Kalahari is uniek. Parallel-lopende rode duinenreeksen, zichtbaar vanuit de ruimte met het blote oog, wisselen af met de met gras begroeide savanne. De acaciaboom is alomtegenwoordig en van levensbelang voor de inheemse San of Bosjesmannen. Het is er droog, zeer droog. Het water van de zeldzame regens verzamelt zich in de gebieden tussen de duinen. Daar vind je de meeste vegetatie. De bomen die er groeien hebben soms wortels die tot 40 meter diep reiken. De fauna van de Kalahari woestijn is zeer gevarieerd. Leeuwen, luipaarden, talrijke antilopensoorten, giraffen, struisvogels en andere vogelsoorten hebben zich aangepast aan het harde leven in dit gebied. We maken kennis met al deze aspecten van de Kalahari tijdens ons verblijf in Namibië.
Bagatelle Kalahari Game Ranch
Een rit van 3 uren door een woest en desolaat landschap brengt ons bij de Bagatelle Kalahari Game Ranch. De charmante lodge ligt midden in een natuurreservaat aan de rand van de Kalahari en biedt een rustig verblijf in de stijl van een Zuid-Afrikaanse boerderij. De bungalows, elk met een adembenemend zicht, liggen verspreid tussen de ongerepte wildernis van de Kalahari. Er leven hier allerlei antilopensoorten maar ook gnoes, zebra’s, giraffen en struisvogels. De ranch is bovendien een toevluchtsoord voor zieke en gekwetste dieren. Ze worden hier opgevangen en verzorgd, en daarna terug vrijgelaten in de wilde natuur. Sommigen herstellende dieren lopen vrij rond op de ranch. Zo maakten we tijdens onze lunch op het terras kennis met een elandantiloop en een struisvogel. De ranch heeft dagelijks een lange lijst activiteiten om de Kalahari te verkennen. We schrijven ons in voor enkele game drives en de Bushmen wandeling.
Een spannende gamedrive door de Kalahari
Het is 7 uur ‘s ochtends en we vertrekken in een open jeep voor een spannende gamedrive door de Kalahari. De zon komt stilaan op en verandert de hemel in een kleurenpalet van roze, blauwe en oranje tinten. Overal zien we oryxen of gemsbokken, het nationale dier van Namibië, maar ook zebra’s en springbokken. We komen aan bij een uitgestrekte zoutvlakte waar we nog andere antilopensoorten zoals de zwarte impala en de blesbok aantreffen.
We bereiken een duinenreeks en zien tussen de dorre begroeiing naast springbokken ook kudu’s, een antilopensoort met grote flaporen, spiraalvormige hoorns en fijne bleke strepen op de romp. We leren verder ook de waterbok met zijn wollige vacht te onderscheiden en het bruinrode hartenbeest. Het doel van de rit door de rode zandheuvels is de giraf. Na een tijdje stoten we op een kudde van 15 giraffen. De gracieuze dieren bewegen met een verrassende snelheid ondanks hun grootte. Ze zijn door hun slankheid soms moeilijk te vinden tussen de acaciabomen. De giraf is niet schichtig zoals de zebra en we krijgen de kans om de groep van vlakbij te observeren. Een baby van amper 3 maanden blijft dicht bij de moeder en het dominante mannetje overziet de kudde. Overweldigd door het prachtige schouwspel, zetten we koers naar de ranch voor een hartig ontbijt.
Op cheeta excursie
Tegen valavond vertrekken we op cheeta excursie. Ik ben benieuwd naar deze zeldzame kans om de dieren van dichtbij te bewonderen.
Het conflict tussen boer en roofdier
Namibië kampt sinds jaren met een conflict tussen boer en roofdier. Het gaat meestal om vrouwelijke jachtluipaarden die geiten en koeien aanvallen om hun jongen te voeden. De moeders worden dikwijls tijdens een klopjacht gedood en de jongen sterven dan van de honger. Dankzij een ongeschreven overeenkomst melden de boeren tegenwoordig het probleem aan de lokale overheid. De overgebleven jongen of het probleemdier zelf worden opgepakt en overgebracht naar een opvangcentrum.
De Bagatelle Kalahari Game Ranch vangt in samenwerking met het Cheetah Conservation Fund 7 cheeta’s op in een vrij maar omzoomd gebied van 12 hectaren. De dieren worden getemd en kunnen benaderd en gevoederd worden door de mens. Het doel van het project is een bewustwording voor het bestaande probleem creëren en de dieren beschermen tegen willekeurige uitmoording.
Een cheeta voederen, een unieke ervaring
We rijden door een hoge omheining het beschermde gebied van de jachtluipaarden binnen. Twee cheeta’s komen snel aangelopen. Ze herkennen onze gids Ziggy van ver. Hij verlaat de wagen onder luid gestutter en beheerst de dieren onmiddellijk. We stappen uit maar mogen ons onder geen enkele voorwaarde bukken of op dezelfde hoogte als de cheeta’s bevinden. Ziggy haalt een schaal vlees tevoorschijn en de dieren vergeten op slag onze aanwezigheid. Eén voor één naderen we de cheeta’s en raken hen aan. Het is een unieke ervaring. Het snelste roofdier ter wereld dat tot 120 km per uur kan lopen, staat als een spinnende kat naast ons terwijl we zijn kopje strelen. Alles gaat snel want eenmaal de brokjes verorberd, gaat de cheeta gewoon zijn weg.
Tijd voor een sundowner
We kijken de fascinerende jachtluipaarden na en rijden met Ziggy naar een hoge zandheuvel. Het is tijd voor een sundowner met een prachtig uitzicht over de uitgestrekte Kalahari. We genieten van het panorama terwijl de blauwe hemel in een oogwenk verandert in een spectaculair schouwspel van oranje en roze tinten met een climax van dieprood. Een zonsondergang in Afrika is inderdaad een zeer bijzondere ervaring. Het wordt stilaan donker en de temperatuur daalt snel. De rode kleuren maken stilaan plaats voor de pracht van de Melkweg en andere sterrenstelsels. Er komt geen einde aan de verwondering in dit prachtige land.
Leren van de Bosjesmannen in de Kalahari
We staan opnieuw vroeg op voor een ontmoeting en wandeling in de Kalahari met leden van de Bosjesmannen. De San zijn de oudste inwoners van zuidelijk Afrika en hun stammen zijn verspreid over Namibië, Botswana en Zuid-Afrika. Ze zijn gekend als een nomadisch volk dat de regen volgt en enkel meeneemt wat ze zelf kunnen dragen. Onze gids Gabriel is zelf lid van de stam en vertaalt hun tips om te overleven in de Kalahari vanuit de typische kliktaal naar het Engels.
Een humanitair project
De Bagatelle Kalahari Game Ranch voert een humanitair project waarbij de buitenwereld kennis kan maken met de leefwijze van de Bosjesmannen. Enkele San-families kwamen hiervoor uit het noordoosten van Namibië. Ongeveer 20% van de stam, die 2500 leden telt, leeft er nog op traditionele wijze. Een deel van de opbrengsten van het project vloeit terug naar de stam en financiert onderwijs, gezondheid en lokale infrastructuur. De families roteren iedere 6 maanden. Na het protest van een journaliste werd het programma tijdelijk opgeschort en het lokaal gestichte dorp gesloten. Drie jaar later stelde de overheid vast dat de levensomstandigheden van de stam er zonder de sponsoring van het Bagatelle project op achteruit gingen. De ranch kreeg toelating het project herop te starten en de families keerden terug om hun cultuur te delen met de bezoekers.
De termieten van de Kalahari
Twee mannen van de San vertellen in hun kliktaal en met gebaren hoe ze gebruik maken van termieten voor hun overleving. Een termietenheuvel bestaat uit een zeer georganiseerde kolonie die tot 100 jaar leeft. Sommige heuvels zijn meer dan 2 meter hoog. De koningin lijkt op een immense rups die 30 000 eitjes per dag kan leggen. De soldaten van het nest hebben sterke kaken en worden gebruikt om wonden te hechten. De termieten worden aangebracht aan de snede en bijten de wonde spontaan dicht. Hun lichaam wordt afgedraaid en de kop met vastgeklikte kaken blijft zitten. De wonde is gehecht. Er zijn ook termieten met vleugels. Zij vliegen uit en vormen nieuwe kolonies. De gevleugelde termieten zijn 4 à 5 cm lang en een voedzame delicatesse. Termieten trekken ook aardvarkens aan, een belangrijk dier in de voeding van de Bosjesmannen. Het vlees wordt bereid in een vuurkuil in de grond en de huid dient als kom. Het vet van het aardvarken is een hulpmiddel tegen muggen, de zon en de koude.
De acaciaboom
De Bosjesmannen spreken met veel respect over de acaciaboom. De schors van de acacia is een belangrijk medicijn. De San verwijderen de stekels en kauwen op de bittere schors bij keelpijn en hoest. Soms koken ze de schors in water tot ze een gele vloeistof krijgen. Dat is dan hoestsiroop. De vrucht van de acaciaboom groeit in de winter en speelt een belangrijke rol tijdens de jacht. De vrucht bevat een hongerstiller en helpt de Bosjesmannen hun honger te bedwingen tot ze een prooi gevangen hebben.
De struisvogel van de Kalahari
We wandelen verder in de Kalahari en vinden een reeks struisvogeleieren op de grond verspreid. De meeste eieren bevatten geen leven meer en liggen er al lang. Struisvogels leggen tot 100 eieren per jaar. Het dominante paar maakt een hoofdnest en de andere struisvogels leggen hun eieren in de omgeving van het nest op de grond. Minder dan 60% van de eieren wordt uitgebroed.
Struisvogeleieren spelen een belangrijke rol in de voedselketen van mens en dier in de Kalahari. Onze gids legt uit hoe de Bosjesmannen een broedend nest met 3 personen benaderen. Twee van hen lokken de struisvogel van zijn nest, terwijl de derde persoon enkel de onbevruchte eieren wegneemt. De jagers maken met een pijl een gaatje bovenaan het ei en gieten de dooier en het eiwit uit op een laag gloeiende houtskool. Zo bakken ze een omelet. De eierschaal wordt niet weggeworpen. De Bosjesmannen vullen het lege ei met water en sluiten het gaatje af met gras. Ze verbergen het met water gevulde ei in de bush onder het zand. Het is de waterreserve voor een toekomstige jacht. Soms maken de jagers eetkommetjes van het ei. Ze boren met een pijlpunt gaatjes rondom het ei en breken het in twee gelijke helften. De vrouwen maken van de schilfers sierraden. Soms worden de eierschalen gemalen tot poeder. Het poeder gemengd met het vet van een aardvarken is een medicijn voor kleine kinderen tegen verkoudheid.
Het San-dorp
Na deze fascinerende onthullingen gaan we verder en naderen een nagemaakt San-dorp. De vrouwen en kinderen zitten rond een houtvuur. Ze praten en lachen en de kinderen lopen rond en spelen. Rond de hutten hangen traditionele kralen en sierraden gemaakt met eierschalen, gedroogde bessen en stukjes hout. Ik laat mij onmiddellijk verleiden en koop enkele kransen en een armband. De vrouwen geven mij een stralende glimlach van dankbaarheid. Ik ben blij de stam te hebben gesteund en geëmotioneerd door de ervaring keren we terug naar de ranch.
