De perfecte Gilda: een smakelijke ode aan Baskische pintxos
Het is een avontuur om de wereld van Baskische pintxos te verkennen. Basken zijn trots op hun culinaire erfgoed en hebben sterke meningen over wat een authentiek Baskisch gerecht is. Dit maakt mijn uitdaging des te groter. Toch ga ik me onderdompelen in deze fascinerende culinaire wereld. Laten we beginnen met de oorspronkelijke en meest eenvoudige pintxo: de Gilda. Dit hapje combineert drie lokale ingrediënten: groene olijf, ansjovis en piparra (een lokale Spaanse peper). In deze blog duiken we dieper in de oorsprong van de Gilda, ontdekken we wat dit gerecht zo speciaal maakt, en verkennen we het verschil tussen pintxos en tapas. Bovendien deel ik een eenvoudig recept zodat je zelf thuis de heerlijkste Gilda en varianten ervan kunt maken. Bereid je voor op een culinaire reis vol smaak en traditie. Buen provecho!

De oorsprong van de eerste pintxo
Er gaat een verhaal dat de eerste pintxo werd uitgevonden in de jaren 1940 in een bar in San Sebastian, genaamd Casa Vallés. Hier kwam Txepetxa op het briljante idee om enkele van de meest geliefde lokale ingrediënten samen op een houten prikker te steken. Hoewel dit het meest populaire verhaal is, zijn er aanwijzingen dat de Gilda al minstens 20 jaar eerder bestond.

De beste Gilda: kwaliteit boven alles
Een Gilda maak je met de beste ingrediënten. Alleen de hoogste kwaliteit is goed genoeg voor deze eenvoudige pintxo.
Olijven: de juiste keuze
Gebruik ontpitte, groene Manzanilla- of Gordal-olijven. Deze kunnen eventueel opgevuld zijn met knoflook, amandel, citroen of paprika. Manzanilla-olijven hebben een stevige textuur en zachte smaak, terwijl Gordal-olijven dik en vlezig zijn.

Ansjovis van de Cantabrische Zee: de beste ter wereld

Voor de perfecte Gilda gebruik je alleen de beste ansjovis uit de Cantabrische Zee. Deze ansjovis, Made in Spain, staat bekend om zijn kwaliteit en smaak om de volgende redenen:
- Visbestand: De Europese ansjovis (Engraulis encrasicolus) leeft in de Golf van Biskaje en de Cantabrische Zee, waar het visbestand in goede staat is dankzij de lage exploitatiegraad, in tegenstelling tot andere delen van Europa.
- Vangstperiode: Ansjovis wordt in mei langs de Spaanse noordkust gevangen wanneer de vis een maximum concentratie aan omega-3 vetzuren heeft en hij op z’n best is.
- Zeewater: Het water van de Cantabrische Zee is koud, voedselrijk en vrij van vervuiling, wat bijdraagt aan de groei en de optimale smaak van de vis.
- Duurzame visserij: Ansjovis wordt op duurzame wijze gevangen, met respect voor het mariene ecosysteem en volgens vangstquota die het advies van ICES (Internationale Raad voor het Onderzoek van de Zee) volgen.
- Ambachtelijke verwerking: Na de vangst worden de ansjovis ambachtelijk verwerkt. Ze worden geklopt om het bloed eruit te drijven, ontschubd, schoongemaakt, gezouten en maandenlang gerijpt.
- Olijfolie: De ansjovis worden bewaard en verpakt in extra vierge olijfolie van de hoogste kwaliteit.

Piparra: de perfecte peper
De piparra is een chilipeper uit de streek rond Ibarra in Baskenland. Deze pepers zijn heldergroen, hebben een zachte schil en textuur, en zijn licht pikant. Ze zijn dun en kunnen tot 15 cm lang zijn. Om de sterke azijnsmaak van opgelegde piparras te verminderen, was en daarna droog je ze in een slazwierder. Herhaal dit om overtollige azijn uit de holle pepers te verwijderen.

Olijfolie: het gouden ingrediënt
De bereidde Gildas worden overgoten met extra vierge olijfolie van de beste kwaliteit.
Het spiesje: klein maar belangrijk
Zelfs het spiesje is van belang. Gebruik houten stokjes van goede kwaliteit, ongeveer 10 cm lang en met één puntig uiteinde. Oorspronkelijk werden platte houten stokjes gebruikt om te voorkomen dat de ingrediënten ronddraaien.
Pintxos versus tapas: wat is het verschil?
Pintxos en tapas zijn beiden heerlijke hapjes die vaak worden geserveerd bij een aperitief om te voorkomen dat je alcohol drinkt op een lege maag. Hoewel ze op elkaar lijken, zijn er duidelijke verschillen in de manier waarop ze worden bereid en geserveerd.
Tapas: eenvoud troef
Tapas zijn kleine porties van eenvoudige gerechten, geserveerd op een bord.Vaak worden ze gratis aangeboden bij een drankje, vooral in Midden- en Zuid-Spanje. Steden zoals Granada, León, Madrid, Sevilla, Córdoba en Salamanca staan bekend om hun heerlijke tapas. Typische tapas zijn groene olijven, opgelegde boquerones, patatas bravas en blokjes tortilla.

Pintxos: een uitgebreid hapje
Pintxos zijn uitgebreider dan tapas en bestaan uit rijkelijk belegde stukjes brood of gegarneerde prikkers, ook wel banderillas genoemd. De zorgvuldig gekozen ingrediënten worden vaak vastgehouden met een prikker.

Pintxos zijn een traditie uit Baskenland en worden niet gratis aangeboden. Ze worden meestal staand gegeten in een bar, vergezeld van een glaasje lokale wijn, bier of cider. Bars in Baskenland presenteren vaak een groot assortiment zorgvuldig bereide pintxos waaruit je kunt kiezen. Warme pintxos kun je bestellen van een menu dat meestal aan de muur hangt.

Gilda en banderillas: de pintxos die opnieuw ‘en vogue’ zijn
Tot een paar jaar geleden waren de Gilda en haar varianten nauwelijks bekend buiten Baskenland. Nu vind je ze in vele bars door heel Spanje, soms met verrassende combinaties van ingrediënten.
Indurain: een pintxo genoemd naar een wielrenner
Indurain is een Spaanse wielrenner die als eerste Spanjaard de Tour de France won. Hij werd wereldberoemd door zijn vijf opeenvolgende zeges in de Tour de France van 1991 tot 1995. Als eerbetoon aan deze uitzonderlijke atleet werden de ingrediënten van de Gilda uitgebreid met een blokje witte tonijn onderaan en een stukje ui bovenaan. Het resultaat was de pintxo Indurain.
Banderillas: kleurrijke combinaties
In de loop der tijd zijn talloze varianten op de Gilda en de Indurain ontwikkeld. Zo werden kwarteleitjes, stukjes paprika, gekonfijte knoflook, octopus, kaas, artisjok, boquerones en zelfs gerookte zalm toegevoegd. De spiesjes kregen de verzamelnaam banderillas, als verwijzing naar de kleurrijke speren die tijdens stierengevechten worden gebruikt.

Hier zijn enkele favoriete combinaties:
- Olijf, ansjovis, paprika, artisjok
- Olijf, feta, gedroogde tomaat, ansjovis
- Olijf, octopus, augurk, opgelegde ui, paprika
- Olijf, kwartelei, boquerones, piparra
- Garnaal, piparra, octopus, paprika
- Piparra, opgelegde oester, ui, augurk
- Olijf, artisjok, jamon, piparra
- Olijf, piparra, ansjovis, kwartelei, kerstomaat
- Tonijn, piparra, olijf, augurk, macedoine van ui en paprika
- Tonijn, witte asperge, olijf, piparra

Recept: de perfecte Gilda
Het recept voor een Gilda is waarschijnlijk een van de eenvoudigste ter wereld: slechts drie ingrediënten op een stokje. Maar zoals eerder gezegd, de kwaliteit van je Gilda hangt volledig af van de kwaliteit van de ingrediënten. Tijdens mijn laatste reis naar Spanje ging ik winkelen in Bilbao en San Sebastian, maar veel online winkels bieden ook topkwaliteit producten uit Spanje aan.

Ingrediënten voor 4 Gilda’s:
- 8 ontpitte Manzanilla- of Gordal-olijven
- 4 anjovisfilets uit de Cantabische Zee in olijfolie
- 8 ingelegde piparras
- 4 houten prikkers van minimaal 10 cm
- Extra vierge olijfolie van hoge kwaliteit
-
Bereidingswijze:
- Verwijder de steeltjes van de piparra’s en snijd ze doormidden.
- Schuif een olijf op de prikker tot halverwege de lengte, gevolgd door 2 stukjes piparra.
- Vouw de ansjovis in de vorm van een S en rijg deze op de prikker.
- Voeg opnieuw 2 stukjes piparra toe en eindig met een olijf.
- Herhaal deze stappen tot je 4 Gilda’s hebt.
- Leg de Gilda's op een schaal en besprenkel ze met extra vierge olijfolie.
- Serveer de Gilda’s op kamertemperatuur.
Ben je klaar om de smaken van Baskenland verder te ontdekken? Probeer dan ook eens txangurro à la Donostiarra, een heerlijk Baskisch gerecht met krab dat je smaakpapillen zal verrassen.